Varoluşun tasarımında, çözülemeyen veya çözülse bile zaman ve mekanın değişmesiyle tekrardan nükseden meseleler vardır. Bu meselelere ek olarak ayrıca süregiden ve bazen hissedilmesi güç gerilimler bulunur. Bunlardan birisi, mesela, adalet sorunsalıdır. Adalet nasıl sağlanır sorusu, tüm tarih boyunca insanoğlunun zihnini meşgul etmiş bir problemdir. Bir başka mesela ise avam ile havas arasındaki gerilimdir. Bu gerilimin kaynağı avamın sayıca çokluğuyla beraber entellektüel sığlığı, havasın ise sayıca azlığıyla beraber fikri derinliğidir. Bir başka mesele ise, insanın yeryüzünde aslında fevkalade zayıf ve aciz olmasına rağmen, yeryüzünde en çok güce sahip canlı formatında yaratılmış olmasıdır.
Bu gibi meseleler sebebiyle sosyal bilimler alanında birçok inceleme-araştırma yapılır; geçici çözümler bulunur ancak bir türlü bu gerilimi tamamen halledecek bir yönteme ulaşılamaz. Zaten sorunsalın esprisi de burada. Eski Yunan'da bu gibi gerilimlere tragedya adı verilmiş ve ünlü tragedya yazarları ortaya çıkmış. Günümüzde ise çağdaş yaşamın küçük huzurcukları ve zevkleri bu tragedyaların farkında olmamızın önünde en büyük engel.
Derin ve yakıcı bir tragedyanın farkında olan bir gözü hemen tanıyabilirsiniz. Tragedyanın farkında olan bir bakışın nüfuz ediciliği çok güçlüdür ve karşısındaki insana küçüklük duygusu verebilir. Dağlarda yaşayan bir sufinin karşısında kendinizi küçük hissetmenin tadını yaşadıysanız, bu küçüklüğün gocunulacak bir his değil, bilakis halavetli bir duygu olduğunu farketmişsinizdir. Ya da günün birinde birine zulmederken derinlerinizde bir yerde yapmakta olduğunuz zulmün yakıcılığını hissetmişseniz, tragedyayı yaşamışsınız demektir. Adler ve Van Doren, birlikte yazdıkları Kitapları Nasıl Okumalı adlı kitapta, büyük soruların farkında olmayanlar en büyük cevapları bile anlamazlar, derler. Buna göre büyük tragedyaları erken yaşlarda farketmek, varoluşun meseleleriyle daha erken yaşta yüzyüze gelmek açısından faydalı olabilir. Zira bunlar öyle meselelerdir ki, sadece geçici çözümleri bile ömürlüktür. Bu nedenle, özellikle lise talebelerine Sophocles, Aeschlyus gibi Yunan tragedya yazarlarının eserlerini tavsiye etmek tragedyanın farkında olmak açısından epey faydalı olabilir.
Sonsöz: Çözemediler bu lügatın sırrını kimse
Ne kafile geçti hukemadan, fuzaladan.
Ziya Paşa
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder